Algemeen Dagblad 27-3-201

GELD – Levert beleggen of sparen via de bank weinig op? Dan kan crowdfunding interessant zijn. Vorig jaar brachten investeerders in Nederland op die manier 170 miljoen euro bijeen, een derde meer dan het jaar ervoor. Hoe gaat crowdfunding in zijn werk?

Crowdfunding is een uit de VS overgewaaide vorm van publieksfinanciering waarbij een grote groep mensen zonder tussenkomst van bank of broker in een onderneming investeert. Dat doen ze door allemaal een klein bedrag in te leggen. Samen zorgt die ‘menigte’ (crowd) voor het kapitaal dat nodig is om de plannen van een ondernemer te realiseren. Zo brachten investeerders vorig jaar in Nederland al 170 miljoen op voor 4.800 projecten, blijkt uit onderzoek door crowdfunding-adviesbureau Douw & Koren.

Hoe werkt crowdfunding precies?
Een ondernemer zoekt kapitaal om een bedrijf op te starten of uit te breiden. Hij lanceert zijn bedrijfsidee op een crowdfundingswebsite en vermeldt het benodigde investeringsbedrag. Zo bereikt hij een groot publiek en kunnen geïnteresseerden inschrijven en geld uitlenen.

Het idee hierachter is dat meerdere personen een klein bedrag inleggen en dat deze investeringen het ondernemersplan volledig financieren. Daarin verschilt crowdfunding van het gewone bankkrediet, waarbij er sprake is van één investeerder die het benodigde bedrag alleen ophoest.

Het crowdfundingsplatform toetst het ondernemersplan onder meer op financiële haalbaarheid en beslist of het wel of niet op de website wordt aangeboden. Op de meeste crowdfundingswebsites ontvangt de ondernemer het geïnvesteerde geld pas als 100 procent van het benodigde bedrag bijeen is gebracht. Komt de volledige financiering binnen de inschrijvingstermijn van 31 dagen niet rond, dan krijgen de investeerders hun volledige inleg terug.

Waarom is het populair?
Sinds de financiële crisis van 2008 zijn banken terughoudender geworden in het verstrekken van leningen. Daarom zoeken ondernemers naar andere manieren om hun bedrijfsfinanciering rond te krijgen. Spaarders zien op hun beurt door dalende rentes en stijgende inflatie hun spaargeld verdampen. Zij kijken naar mogelijkheden om hun vermogen te doen groeien. Crowdfunding kan voor beiden uitkomst bieden.

Hoe succesvol het kan zijn, laat WakaWaka zien. Deze maker van lampjes op zonne-energie haalde met tien crowdfundingcampagnes meer dan 2,5 miljoen euro op. Voor elke lamp die WakaWaka in ons land verkoopt, geeft het bedrijf er één gratis weg aan mensen zonder stroom. In totaal staken 12.000 investeerders geld in de sociale onderneming.

Welke soorten crowdfunding zijn er?
Crowdfunding kan op grofweg drie manieren. Ten eerste kun je je geld uitlenen, ook wel loan-based crowdfunding genoemd. De investeerder leent geld, de ondernemer betaalt dat naar verloop van tijd met rente terug. De Nederlandse crowdfundingswebsites Collin Crowdfund en Geldvoorelkaar brengen geldvragers en geldschieters bij elkaar. Beide bemiddelen in financiering voor het midden- en kleinbedrijf (mkb).

Collin Crowdfund kent zo’n 9.500 investeerders, die gemiddeld 9,4 investeringen doen voor een bedrag van 1.330 euro. Het jaarlijks netto rendement na aftrek van beheerskosten en verzuimde terugbetalingen (bijvoorbeeld bij faillissement) bedraagt 3,68 procent. De looptijd van een lening varieert bij beide platforms tussen de 7 en 84 maanden.

Een tweede manier van publieksfinanciering is het kopen van bedrijfsaandelen, ook bekend als equity-based crowdfunding. De ondernemer beschikt daarmee over een start- of werkkapitaal, de investeerder profiteert van eventueel dividend en waardevermeerdering van zijn aandelen. Tenzij een onderneming failliet gaat of verlies lijdt; dan lijdt de investeerder mee.

In Nederland zijn twee partijen actief op het gebied van aandelenfinanciering: Eureeca en Symbid. Symbid telt ruim 45.000 actieve beleggers, samen goed voor 16 miljoen euro aan geïnvesteerd kapitaal. Concurrent Eureeca heeft zo’n 13.000 private investeerders, met een gemiddelde investering van 5.400 euro. Beide platforms richten zich op bedrijven die tussen de 50.000 en 2,5 miljoen euro aan kapitaal nodig hebben om verder te kunnen groeien.

Als laatste is er beloning- ofwel reward-based crowdfunding. De investeerder financiert dan de ontwikkeling van een product om dit later als beloning te ontvangen of er korting op te krijgen. Succesvolle campagnes waren onder meer het slimme horloge Pebble (28,5 miljoen euro opgehaald) en de vitual reality-bril Oculus (2,2 miljoen euro opgehaald). Na de geslaagde publieksfinanciering lijfde Facebook in 2014 Occulus voor 2 miljard dollar in.

Kan iedereen aan crowdfunding doen?
Ja, crowdfunding is een relatief laagdrempelige manier van beleggen. Zo kun je bij Symbid al instappen vanaf 20 euro, bij Geldvoorelkaar vanaf 100 euro en bij Collin Crowdfund vanaf 500 euro. Sinds april 2016 moeten crowdfundingsplatforms wel een investeerderstoets afnemen bij iedereen die 500 euro of meer investeert. Daarbij vragen ze naar de kennis die de investeerder heeft van crowdfunding, of hij ervaring heeft met beleggen en hoeveel van zijn vermogen hij in crowdfunding wil steken.

Aan crowdfunding zijn ook kosten verbonden. Zo brengt Symbid 2,5 procent van het geïnvesteerde bedrag in rekening voor investeringen onder de 5.000 euro, daarboven 1 procent. Collin Crowdfund kent een jaarlijkse beheervergoeding van 0,85 procent over het geïnvesteerde bedrag. Bij Geldvoorelkaar betaal je elk jaar een ‘succes-fee’ van 0,3 procent over de gedane investering. Die kan maximaal oplopen tot 2,1 procent bij een looptijd van 84 maanden.

Hoe weet je dat je met goede partijen in zee gaat?
De Autoriteit Financiële Markten (AFM) houdt toezicht op crowdfundingsplatforms, maar alleen als er sprake is van uitlenen van geld aan bedrijven (loan based) of investering in aandelen (equity based). Daarvoor moet een platform een vergunning of ontheffing van de AFM hebben. Dat kun je nagaan in het crowdfundingsregister op afm.nl.

Ook de crowdfundingsplatforms zelf doen aan risico-analyse. ,,Ieder bedrijf dat zich via onze website aanmeldt, wordt eerst gecontroleerd door een onafhankelijke kredietbeoordelaar”, licht Jan-Willem Onink, commercieel directeur van Collin Crowdfund, toe. Is die score voldoende, dan krijgt de ondernemer bezoek van een crowdfund-coach. Die houdt de onderneming tegen het licht en beoordeelt de financiële haalbaarheid van de leningaanvraag.

Als die haalbaarheid positief wordt bevonden, belandt de aanvraag bij de Riskcoach, een aan het crowdfundingsplatform verbonden kredietdeskundige. Die geeft advies uit aan de zogenoemde Groenlicht Commissie. “Die besluit tenslotte of een leningaanvraag op de website komt”, zegt Onink. ,,Daarna is het aan de crowd of die het bedrijfsplan interessant genoeg vindt. De investeerders hebben het laatste woord.” Bij Collin Crowdfund haalt zo één op de drie leningaanvragen de website.

De selectieprocedure verschilt per crowdfundingsplatform. Meer informatie vind je op de website van de verschillende platforms.